ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ



Oι διατροφικές διαταραχές μπορούν να θεωρηθούν σαν τη νέα μάστιγα της εποχής, καθώς πριν από αυτήν προηγείται ο αλκοολισμός, η χρήση ναρκωτικών ουσιών, και άλλες παρόμοιες αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Οι διαταραχές της θρέψης χαρακτηρίζονται από διατάραξη της σχέσης μεταξύ της διατροφικής πρόσληψης και της εικόνας του σώματος, οδηγώντας σε συχνά επακόλουθα προβλήματα υγείας.

Αν και οι διαταραχές της θρέψης συναντώνται κυρίως σε εφήβους και στους νεαρούς ενήλικες, παρουσιάζονται με αυξανόμενη συχνότητα στα παιδιά και στους προεφήβους. Οι διαταραχές της θρέψης αποτελούν το τρίτο συχνότερο χρόνιο νόσημα στους εφήβους, μετά την παχυσαρκία και το άσθμα. Η ανορεξία εκτιμάται ότι εμφανίζεται σε ποσοστό <3% των εφήβων γυναικών και η νευρογενής βουλιμία στο 1% έως το 4%.

Οι αδιάγνωστες διαταραχές της θρέψης φαίνεται ότι χαρακτηρίζουν πολλά παιδιά σχολικής ηλικίας στην Αμερική. Στοιχεία που προέκυψαν από τις έρευνες της Μονάδας Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) σε δείγμα εφήβων μαθητών σε σχολεία της Αττικής έδειξαν ότι το 12.66% των εφήβων είχαν χαμηλό βάρος σώματος σε σχέση με το φύλο, το ύψος και την ηλικία τους, το 6% των εφήβων είχαν πολύ χαμηλό (παθολογικό) βάρος σώματος σε σχέση με το φύλο, το ύψος και την ηλικία τους ενώ το 78% των παιδιών με πολύ χαμηλό βάρος σώμα τος ήταν κορίτσια.

Από τα παιδιά με πολύ χαμηλό βάρος σώματος, 60% ανέφεραν ότι θα επιθυμούσαν να χάσουν επιπλέον βάρος και ότι τους απασχολεί πολύ η εικόνα του σώματός τους. Επίσης, από διάφορες έρευνες φαίνεται ότι το 1-5% των εφήβων παγκοσμίως πάσχουν από ανορεξία, το 20% των παιδιών και των εφήβων μπορεί να παρουσιάσουν διατροφικές παρεκτροπές που μπορεί να οδηγήσουν σε διατροφικές διαταραχές ενώ περίπου το 0.5-2% των γυναικών πάσχει από ψυχογενή ανορεξία και το 2-4% από βουλιμία.

Το ποσοστό θνησιμότητας που σχετίζεται με την ψυχογενή ανορεξία σε γυναίκες ηλικίας 15-24 ετών είναι δώδεκα φορές υψηλότερο από το ποσοστό θνησιμότητας όλων των υπόλοιπων αιτιών θανάτου. Τέλος σύμφωνα με μελέτη του πανεπιστήμιου Flinders της Νότιας Αυστραλίας, το 2006, σε κορίτσια ηλικίας 5-7 ετών, το 28.6% των πεντάχρονων κοριτσιών ήθελε να χάσει βάρος και αυτό το ποσοστό έφτανε το 71% στην ηλικία των 7 ετών.

Το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (DSM IV) αναφέρει λεπτομερώς τους περισσότερους τυπικούς ορισμούς των διαταραχών της θρέψης: νευρογενής ανορεξία (στερητικός και βουλιμικός / καθαρτικός τύπος), νευρογενής βουλιμία και μη καθορισμένη (NOS: not otherwise specified) διαταραχή της θρέψης. Τα χαρακτηριστικά των παραπάνω διαταραχών θρέψης φαίνονται στους Πίνακες Ι-ΙΙΙ.

Πίνακας Ι: Νευρογενής Ανορεξία (DSM-IV)
• Άρνηση του ατόμου να διατηρήσει το βάρος του σώματός του στο επίπεδο του ελαχίστου φυσιολογικού (<85%).
• Έντονος φόβος πάχους.
• Διαταραχή του τρόπου με τον οποίο βιώνεται το βάρος και το σχήμα του σώματος, υπέρμετρη επίδραση του βάρους ή σχήματος του σώματος στην αυτοαξιολόγηση ή άρνησης της σοβαρότητας του υπάρχοντος χαμηλού σωματικού βάρους.
• Αμηνόρροια (απουσία τριών διαδοχικών κύκλων ή αν εμφανίζεται μόνο μετά τη χορήγηση ορμονών όπως τα οιστρογόνα).
• Ιδιαίτεροι τύποι: περιοριστικός (μη συστηματική παρουσία βουλιμικών επεισοδίων ή καθαρτικής συμπεριφοράς) και βουλιμικός/καθαρτικός τύπος (συστηματική παρουσία βουλιμικών επεισοδίων ή καθαρτικής συμπεριφοράς).

Πίνακας ΙΙ: Νευρογενής Βουλιμία (DSM-IV)
• Επαναλαμβανόμενα βουλιμικά επεισόδια (Binge Eating Episode) τα οποία χαρακτηρίζονται από:
- Κατανάλωση σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα μεγάλης ποσότητας τροφής, η οποία είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή που θα μπορούσε να καταναλώσει φυσιολογικά ένα άτομο στο ίδιο χρονικό διάστημα και κάτω από παρόμοιες συνθήκες.
- Αίσθηση απώλεια ελέγχου της κατανάλωσης τροφής κατά τη διάρκεια των επεισοδίων.
• Επαναλαμβανόμενη ακατάλληλη προσαρμοστική συμπεριφορά προκειμένου να παρεμποδιστεί η αύξηση του βάρους (εμετοί, κατάχρηση διουρητικών, κλυσμάτων ή άλλων φαρμακευτικών ουσιών, νηστεία, υπερβολική σωματική δραστηριότητα).
• Τα βουλιμικά επεισόδια και οι προσαρμοστικές συμπεριφορές συμβαίνουν και τα δύο, κατά μέσο όρο, τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα για 3 μήνες.
• Η αυτοαξιολόγηση επηρεάζεται υπέρμετρα από το βάρος & το σχήμα του σώματος.
• Η διαταραχή δεν παρουσιάζεται αποκλειστικά κατά τη διάρκεια επεισοδίων νευρογενούς ανορεξίας.
• Ιδιαίτεροι τύποι: Α. περιοριστικός (μη συστηματική παρουσία βουλιμικών επεισοδίων ή καθαρτικής συμπεριφοράς) και Β. βουλιμικός / καθαρτικός τύπος (συστηματική παρουσία βουλιμικών επεισοδίων ή καθαρτικής συμπεριφοράς).

Πίνακας ΙΙΙ: Διαταραχή Επεισοδίων Υπερφαγίας /Αδηφαγίας (DSM-IV)
• Επαναλαμβανόμενα βουλιμικά επεισόδια (Binge Eating Episode) τα οποία χαρακτηρίζονται από:
- Κατανάλωση σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα μεγάλης ποσότητας τροφής, η οποία είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή που θα μπορούσε να καταναλώσει φυσιολογικά ένα άτομο στο ίδιο χρονικό διάστημα και κάτω από παρόμοιες συνθήκες.
- Αίσθηση απώλεια ελέγχου της κατανάλωσης τροφής κατά τη διάρκεια των επεισοδίων.
• Τα επεισόδια αδηφαγίας σχετίζονται με 3 τουλάχιστον από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- Το άτομο τρώει πιο γρήγορα από το συνηθισμένο ρυθμό κατανάλωσης γεύματος.
- Το άτομο τρώει μέχρι να νιώσει δυσφορία.
- Το άτομο τρώει μεγάλες ποσότητες φαγητού ενώ δεν πεινάει.
- Το άτομο τρώει μόνο του γιατί νιώθει αμήχανα ως προς την ποσότητα του φαγητού που καταναλώνει.
- Το άτομο αισθάνεται αηδία για τον εαυτό του, κατάθλιψη ή μεγάλες ενοχές μετά το επεισόδιο αδηφαγίας.
- Υπάρχει έντονη δυσφορία μετά το επεισόδιο αδηφαγίας.
• Τα επεισόδια αδηφαγίας συμβαίνουν κατά μέσο όρο, τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα για 6 μήνες.

Συνεργάστηκε η Σεβαστή Καραλιώτα

Χριστίνα Μπαλαμώτη
Κλινική Διαιτολόγος -Διατροφολόγος, MSc.,
Τηλ./fax : 210 53 21 339

---