Η ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΨΑΡΙΩΝ
Το ψάρι είναι μία τροφή με σημαντική διατροφική αξία, και είναι στενά συνδεδεμένο με την ελληνική διατροφή και παράδοση. Σύμφωνα με τη Μεσογειακή ή την Κρητική διατροφή, το ψάρι είναι αναπόσπαστο κομμάτι της παραδοσιακής μας διατροφής.
Στην Πυραμίδα της Υγιεινής Διατροφής, το ψάρι συστήνεται να καταναλώνεται σε ποσότητα 5-6 μικρομερίδων την εβδομάδα. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία ο μέσος Έλληνας καταναλώνει σχεδόν 12 κιλά ψάρι το χρόνο. Στην ελληνική αγορά μπορούμε να βρούμε άφθονα ψάρια, από γαύρο, κολιό και σαρδέλα, μέχρι σολομό. Όλα αυτά τα ψάρια έχουν μεγάλη διατροφική αξία.
Τα ψάρια είναι μία πολύτιμη πηγή πρωτεϊνών, που έχουν εφάμιλλη ή και υψηλότερη ποιότητα και διατροφική αξία από εκείνες του κρέατος, αλλά η περιεκτικότητά τους σε λίπος διαφέρει πολύ από είδος σε είδος ψαριού. Το λίπος τους μπορεί να είναι χαμηλό, όπως στην περίπτωση του μπακαλιάρου και της γλώσσας, που είναι 0.5-2%, ή αρκετά υψηλότερα όπως στην πέστροφα, το σολομό και το σκουμπρί, που κυμαίνεται από 10-20%. Εκτός από την παροχή αμινοξέων και λίπους, τα ψάρια είναι πλούσιες πηγές για πολλές βιταμίνες και ιχνοστοιχεία.
Τα χαμηλά σε λίπος ψάρια, με το λευκό δέρμα είναι μία πολύ υγιεινή και χαμηλή σε θερμίδες επιλογή για τη διατροφή μας. Για παράδειγμα, τα 100 γρ μπακαλιάρου δίνουν 76 θερμίδες και μόνο 0.7 γραμμάρια λίπους. Αλλά ακόμα και τα πιο λιπαρά ψάρια δίνουν χαμηλές θερμίδες σε σχέση με άλλες επιλογές όπως είναι το κοτόπουλο με δέρμα. Έτσι, τα 100 γρ σολομού δίνουν 197 θερμίδες με 13 γραμμάρια λίπους ενώ τα 100 γρ κοτόπουλου με δέρμα δίνουν 230 θερμίδες. Επίσης, ο τόνος δίνει 99 θερμίδες και 0.6 γραμμάρια λίπους.
Τα ψάρια, όπως και οι άλλες τροφές ζωικής προέλευσης, δίνουν στον οργανισμό μας πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας απαραίτητες για τη δόμηση των ιστών και την αποκατάσταση των φθορών τους. Για αυτό το λόγο, το ψάρι μπορεί επάξια να αντικαταστήσει το κρέας, ως προς την πρωτεϊνική του περιεκτικότητα.
Τα ψάρια είναι επίσης πηγή πολλών βιταμινών. Τα ψάρια των ελληνικών θαλασσών παρέχουν κυρίως τις βιταμίνες Α και D. Ψάρια όπως ο σολομός και ο ξιφίας είναι καλή πηγή βιταμίνης Α, η οποία έχει άμεση σχέση με την όραση, αφού συμβάλλει στη διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας των ματιών μας. Η βιταμίνη D είναι υπεύθυνη για την αύξηση και τον εμπλουτισμό των οστών και των δοντιών αλλά και για την απορρόφηση ασβεστίου και φωσφόρου. Οι βιταμίνες Α και D βρίσκονται κυρίως στα λιπαρά ψάρια και στο ήπαρ των άλλων ψαριών, ενώ το λάδι τους μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως συμπυκνωμένο συμπλήρωμα βιταμινών. Το πιο γνωστό συμπλήρωμα τέτοιου τύπου είναι το μουρουνέλαιο.
Πέρα από τις βιταμίνες Α και D, τα ψάρια μας παρέχουν και άλλες βιταμίνες του συμπλέγματος Β, όπως Β1, Β2, νιασίνη και Β12, που είναι σημαντικές για το μεταβολισμό των βασικών διατροφικών στοιχείων αλλά και την υγεία των νευρικών ιστών και των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Ως προς τα μεταλλικά στοιχεία που παίρνουμε από τα ψάρια, αυτά είναι το ασβέστιο το οποίο λαμβάνουμε ειδικά από όσα μικρά ψάρια τρώμε και τα κόκαλα όπως είναι ο γαύρος και η μαρίδα και ο φώσφορος. Τα δύο αυτά μέταλλα μαζί με τη βιταμίνη D, βοηθούν στην καλύτερη δόμηση των δοντιών και οστών. Τα ψάρια περιέχουν επίσης σελήνιο αλλά και ιώδιο.
Όσο για τα ω-3 λιπαρά οξέα, αυτά έχουν θετική δράση σε πολλά διαφορετικά συστήματα του οργανισμού μας όπως είναι η μείωση της χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων. Λιπαρά οξέα ω-3 βρίσκουμε στα λιπαρά ψάρια όπως είναι το σκουμπρί, η σαρδέλα, ο γαύρος, ο σολομός, ο τόνος, η πέστροφα, αλλά και τα θαλασσινά.
Το ψάρι είναι μία τροφή με σημαντική διατροφική αξία, και είναι στενά συνδεδεμένο με την ελληνική διατροφή και παράδοση. Σύμφωνα με τη Μεσογειακή ή την Κρητική διατροφή, το ψάρι είναι αναπόσπαστο κομμάτι της παραδοσιακής μας διατροφής.
Στην Πυραμίδα της Υγιεινής Διατροφής, το ψάρι συστήνεται να καταναλώνεται σε ποσότητα 5-6 μικρομερίδων την εβδομάδα. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία ο μέσος Έλληνας καταναλώνει σχεδόν 12 κιλά ψάρι το χρόνο. Στην ελληνική αγορά μπορούμε να βρούμε άφθονα ψάρια, από γαύρο, κολιό και σαρδέλα, μέχρι σολομό. Όλα αυτά τα ψάρια έχουν μεγάλη διατροφική αξία.
Τα ψάρια είναι μία πολύτιμη πηγή πρωτεϊνών, που έχουν εφάμιλλη ή και υψηλότερη ποιότητα και διατροφική αξία από εκείνες του κρέατος, αλλά η περιεκτικότητά τους σε λίπος διαφέρει πολύ από είδος σε είδος ψαριού. Το λίπος τους μπορεί να είναι χαμηλό, όπως στην περίπτωση του μπακαλιάρου και της γλώσσας, που είναι 0.5-2%, ή αρκετά υψηλότερα όπως στην πέστροφα, το σολομό και το σκουμπρί, που κυμαίνεται από 10-20%. Εκτός από την παροχή αμινοξέων και λίπους, τα ψάρια είναι πλούσιες πηγές για πολλές βιταμίνες και ιχνοστοιχεία.
Τα χαμηλά σε λίπος ψάρια, με το λευκό δέρμα είναι μία πολύ υγιεινή και χαμηλή σε θερμίδες επιλογή για τη διατροφή μας. Για παράδειγμα, τα 100 γρ μπακαλιάρου δίνουν 76 θερμίδες και μόνο 0.7 γραμμάρια λίπους. Αλλά ακόμα και τα πιο λιπαρά ψάρια δίνουν χαμηλές θερμίδες σε σχέση με άλλες επιλογές όπως είναι το κοτόπουλο με δέρμα. Έτσι, τα 100 γρ σολομού δίνουν 197 θερμίδες με 13 γραμμάρια λίπους ενώ τα 100 γρ κοτόπουλου με δέρμα δίνουν 230 θερμίδες. Επίσης, ο τόνος δίνει 99 θερμίδες και 0.6 γραμμάρια λίπους.
Τα ψάρια, όπως και οι άλλες τροφές ζωικής προέλευσης, δίνουν στον οργανισμό μας πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας απαραίτητες για τη δόμηση των ιστών και την αποκατάσταση των φθορών τους. Για αυτό το λόγο, το ψάρι μπορεί επάξια να αντικαταστήσει το κρέας, ως προς την πρωτεϊνική του περιεκτικότητα.
Τα ψάρια είναι επίσης πηγή πολλών βιταμινών. Τα ψάρια των ελληνικών θαλασσών παρέχουν κυρίως τις βιταμίνες Α και D. Ψάρια όπως ο σολομός και ο ξιφίας είναι καλή πηγή βιταμίνης Α, η οποία έχει άμεση σχέση με την όραση, αφού συμβάλλει στη διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας των ματιών μας. Η βιταμίνη D είναι υπεύθυνη για την αύξηση και τον εμπλουτισμό των οστών και των δοντιών αλλά και για την απορρόφηση ασβεστίου και φωσφόρου. Οι βιταμίνες Α και D βρίσκονται κυρίως στα λιπαρά ψάρια και στο ήπαρ των άλλων ψαριών, ενώ το λάδι τους μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως συμπυκνωμένο συμπλήρωμα βιταμινών. Το πιο γνωστό συμπλήρωμα τέτοιου τύπου είναι το μουρουνέλαιο.
Πέρα από τις βιταμίνες Α και D, τα ψάρια μας παρέχουν και άλλες βιταμίνες του συμπλέγματος Β, όπως Β1, Β2, νιασίνη και Β12, που είναι σημαντικές για το μεταβολισμό των βασικών διατροφικών στοιχείων αλλά και την υγεία των νευρικών ιστών και των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Ως προς τα μεταλλικά στοιχεία που παίρνουμε από τα ψάρια, αυτά είναι το ασβέστιο το οποίο λαμβάνουμε ειδικά από όσα μικρά ψάρια τρώμε και τα κόκαλα όπως είναι ο γαύρος και η μαρίδα και ο φώσφορος. Τα δύο αυτά μέταλλα μαζί με τη βιταμίνη D, βοηθούν στην καλύτερη δόμηση των δοντιών και οστών. Τα ψάρια περιέχουν επίσης σελήνιο αλλά και ιώδιο.
Όσο για τα ω-3 λιπαρά οξέα, αυτά έχουν θετική δράση σε πολλά διαφορετικά συστήματα του οργανισμού μας όπως είναι η μείωση της χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων. Λιπαρά οξέα ω-3 βρίσκουμε στα λιπαρά ψάρια όπως είναι το σκουμπρί, η σαρδέλα, ο γαύρος, ο σολομός, ο τόνος, η πέστροφα, αλλά και τα θαλασσινά.