ΠΟΣΟ ΜΑΣ ΠΑΧΑΙΝΟΥΝ ΟΙ ΓΛΥΚΑΝΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ

• ΠΟΙΕΣ ΚΑΙ ΠΟΣΟ ΑΣΦΑΛΗΣ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΤΟΥΣ

Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνιας όλο και περισσότερος κόσμος καταφεύγει στη χρήση διαφόρων γλυκαντικών ουσιών προκειμένου να μειώσει την κατανάλωση ζάχαρης.

Υπάρχουν δύο κατηγορίες εναλλακτικών ουσιών: τα γλυκαντικά χωρίς θερμίδες (που συχνά ονομάζονται συνθετικά γλυκαντικά) και τα γλυκαντικά με θερμίδες (που ονομάζονται αλλιώς και πολυόλες).

Γλυκαντικά χωρίς θερμίδες

Η μείωση της ζάχαρης και τα διάφορα υποκατάστατα

Τα συνθετικά γλυκαντικά μας επιτρέπουν να συνδυάζουμε τη χαμηλή θερμιδική πρόσληψη με την ευχάριστη γεύση. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων έχει εγκρίνει τη χρήση πέντε συνθετικών γλυκαντικών που είναι τα εξής: σακχαρίνη, ασπαρτάμη, ακεσουλφαμικό κάλιο, σουκραλόζη και νεοτάμη.

Η σακχαρίνη είναι το παλαιότερο τεχνητό γλυκαντικό έχοντας κάνει την εμφάνισή της πριν από το 1900. Σακχαρίνη υπάρχει σε πολλά αναψυκτικά, κέικ, μπισκότα, μαρμελάδες, πολυβιταμινούχα σκευάσματα, ενώ πολύς κόσμος τη χρησιμοποιεί αντί για ζάχαρη.

Η ασπαρτάμη πήρε έγκριση το 1981 και έκτοτε κυριαρχεί στην παγκόσμια αγορά συνθετικών γλυκαντικών. Ασπαρτάμη υπάρχει σε αναψυκτικά, τσίχλες, ζεστή σοκολάτα, γιαούρτια, χυμούς φρούτων, ζελέ, επιδόρπια, ακόμη και σε δημητριακά. Επιπλέον, πολύς κόσμος τη χρησιμοποιεί στον καφέ αντί για ζάχαρη.

Το ακεσουλφαμικό κάλιο πήρε έγκριση επτά χρόνια αργότερα, δηλαδή το 1988. Ακεσουλφαμικό κάλιο μπορεί κανείς να βρει στον στιγμιαίο καφέ και το τσάι, σε τσίχλες, γλυκά, κουλουράκια, αναψυκτικά.

Πιο πρόσφατα (το 1998), πήρε έγκριση η σουκραλόζη, η οποία έκτοτε χρησιμοποιείται σε ανθρακούχα αναψυκτικά, γαλακτοκομικά, στον καφέ, σε σιρόπια, τσίχλες, παγωμένα επιδόρπια και σε διάφορες σως για σαλάτες.

Τέλος, η νεοτάμη εγκρίθηκε μόλις το 2002.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε ότι πολλά προϊόντα περιέχουν περισσότερα από ένα γλυκαντικά. Προκειμένου λοιπόν να μάθουμε τη θερμιδική ή όχι επιβάρυνση που μας προκαλούν, πρέπει να μάθουμε να διαβάσουμε τις ετικέτες των τροφίμων, διότι παρατηρείται σε πολλά προϊόντα η αναγραφή του χωρίς ζάχαρη ή «λάιτ», όμως η σύσταση των γλυκαντικών δεν περιλαμβάνει τα ανωτέρω γλυκαντικά που δεν αποδίδουν θερμίδες αλλά κάποιες άλλες ουσίες που θα διαβάσετε παρακάτω.

Πόσο ασφαλής είναι η κατανάλωση συνθετικών γλυκαντικών;

Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν αρκετά ερωτήματα σχετικά με την ασφαλή κατανάλωση συνθετικών γλυκαντικών. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι η πρόσληψη υψηλών δόσεων από αυτές τις ουσίες έχει τοξική επίδραση στον οργανισμό μας, όπως άλλωστε συμβαίνει και με τις περισσότερες ουσίες. Το ερώτημα είναι αν είναι ασφαλής η χρήση τους στις ποσότητες που συνήθως καταναλώνουμε.

Όσον αφορά τη σακχαρίνη, παλαιότερες μελέτες είχαν συσχετίσει την υψηλή κατανάλωση με καρκίνο της χοληδόχου κύστης. Μεταγενέστερες ωστόσο μελέτες δεν επιβεβαίωσαν αυτά τα ευρήματα.

Η χρήση της ασπαρτάμης μπορεί να είναι προβληματική για ορισμένα άτομα που πάσχουν από φαινυλκετονουρία και γι΄αυτό πάνω στα προϊόντα που περιέχουν ασπαρτάμη είναι υποχρεωτική η σήμανση με προειδοποιητική ταμπέλα.

Επίσης, έχουν αναφερθεί αλλεργικές αντιδράσεις στην ασπαρτάμη, οι οποίες περιλαμβάνουν δερματικές αντιδράσεις, πρήξιμο σε χείλη, γλώσσα και λαιμό, καθώς και αναπνευστικά προβλήματα. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι σε φυσιολογική πρόσληψη η ασπαρτάμη δεν είναι καρκινογόνος, παρ΄ όλα αυτά, η υψηλή κατανάλωση δεν είναι συνετή. Αν μάλιστα αναλογιστούμε ότι η ασπαρτάμη βρίσκεται σε μεγάλη ποικιλία τροφίμων – από αναψυκτικά, γλυκά μέχρι τσίχλες – είναι εύκολο να αντιληφθούμε ότι χρειάζεται προσοχή στη χρήση όλων αυτών των προϊόντων.

Τέλος, υπάρχουν υποψίες για καρκινογενετική δράση του ακεσουλφαμικού καλίου, οι οποίες όμως προς το παρόν θεωρούνται ανυπόστατες. Πάντως, θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί στη χρήση αυτού του συνθετικού γλυκαντικού, διότι δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιστημονική Επιτροπή για το Φαγητό μείωσε την επιτρεπόμενη ημερήσια δόση στο μισό.

Τα γλυκαντικά που έχουν θερμίδες

Μόνο πέντε γλυκαντικές ουσίες είναι εγκεκριμένες

Μερικά προϊόντα που κυκλοφορούν στο εμπόριο, όπως τσίχλες, καραμέλες, μαρμελάδες, περιέχουν γλυκαντικά που όμως έχουν θερμίδες και ονομάζονται πολυόλες αντί για ζάχαρη. Οι πιο γνωστές είναι η σορβιτόλη, η ξυλιτόλη και η μαννιτόλη. Συχνά, τα προϊόντα αυτά έχουν την ένδειξη «χωρίς ζάχαρη», αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν έχουν και θερμίδες! Μάλιστα, οι πολυόλες προσδίδουν στον οργανισμό τέσσερις θερμίδες ανά γραμμάριο. Η υπερβολική χρήση αυτών των προϊόντων μπορεί να προκαλέσει φούσκωμα, πόνους στην κοιλιά και διάρροια, γι΄ αυτό θα πρέπει να αναγράφεται πάνω στη συσκευασία ότι «η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να προκαλέσει κοιλιακές διαταραχές». Ωστόσο, η κατανάλωση αυτών των ουσιών αντί για ζάχαρη έχει το πλεονέκτημα ότι μπορούμε να αποφύγουμε την τερηδόνα, η οποία ευνοείται από την κατανάλωση ζάχαρης.

Συμπέρασμα: Αναφορικά με την κατανάλωση γλυκαντικών ουσιών, αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι εάν τις καταναλώνουμε με σύνεση δεν μπορούν να βλάψουν τον οργανισμό μας. Για την ακρίβεια, οι συνθετικές γλυκαντικές ουσίες μπορούν να βοηθήσουν και στον έλεγχο βάρους, εάν και εφόσον ακολουθείτε κάποιο ειδικό πρόγραμμα. Όταν όμως π.χ. κάποιος χρησιμοποιεί αυτά τα γλυκαντικά σε ροφήματα (οπότε προσλαμβάνει λιγότερες θερμίδες), αλλά ακολούθως καταναλώνει γεύματα υψηλής θερμιδικής αξίας ενδεχομένως τελικά να πάρει περισσότερες θερμίδες και κιλά.

Η χρήση των συνθετικών γλυκαντικών δεν μειώνει αυτόματα τις θερμίδες αλλά χρειάζεται και ταυτόχρονη εφαρμογή ενός εξατομικευμένου, ισορροπημένου διαιτολογίου προκειμένου να πετύχει κανείς τα επιθυμητά αποτελέσματα στο βάρος του.

Γράφει η Χριστίνα Δ. Μπαλαμώτη, MSc, Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος.