Η ΣΟΚΟΛΑΤΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Ιεροτελεστίες κακάο στις φυτείες των Μάγιας

Η ιστορία του πώς η σοκολάτα μετετράπη από αγαπημένο ρόφημα των ιθαγενών της Αμερικής σε λιχουδιά παγκοσμίου φήμης διαπερνά την κουλτούρα πολλών πολιτισμών και ηπείρων.

Παλιοί μεξικάνικοι μύθοι διηγούνται ότι όταν ο Θεός του Χρυσού Φεγγαριού και των Παγωμένων Ανέμων, Quetzalcoatl, δώρισε στους ανθρώπους τη φωτιά, το νερό και το ψωμί, τους έδωσε μαζί και ένα άλλο δώρο: το κακαόδεντρο. Ό,τι γνωρίζουμε για το κακάο μέχρι το 600 μ.Χ. κινείται στη σφαίρα του μύθου. Σίγουρο, όμως, είναι ότι οι Μάγιας ήταν ο πρώτος λαός που καλλιέργησε κακαόδεντρα σε ευρεία κλίμακα. Πρόσφατα αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή του Belize (Χερσόνησος Γιουκατάν) καταδεικνύουν ότι οι Μάγιας προετοίμαζαν και κατανάλωναν ένα ρόφημα βασισμένο στο κακάο από τη Μέση Προκλασική Περίοδο της ακμής τους, ήτοι 2.600 χρόνια από σήμερα.

Ο εξαιρετικά ανεπτυγμένος αυτός λαός δημιούργησε τις πρώτες οργανωμένες φυτείες κακάο στη χερσόνησο Γιουκατάν. Από τα πρώτα κιόλας χρόνια της καλλιέργειας του κακαόδεντρου, οι καρποί του, οι κακαοβάλανοι, αποτελούσαν ένα πολύτιμο νόμισμα στις συναλλαγές των λαών της Κεντρικής Αμερικής. Όταν οι Αζτέκοι κυριάρχησαν στο Μεξικό και κατέκτησαν τους Σισιμέκ και τους Μάγιας το 4.200 π.Χ., επέβαλαν την πληρωμή των φόρων σε κόκκους κακάο.

Τα μυστικά των Αζτέκων στα αμπάρια των Ισπανών

Η προετοιμασία και η παρασκευή του ροφήματος σοκολάτας ήταν ένα σημαντικό μέρος της ζωής των Μάγιας και των Αζτέκων. Στην Κλασική Περίοδο των Μάγιας ήταν το ρόφημα των ευγενών. Στην κοινωνία των Αζτέκων μόνο οι βασιλείς, οι ιερείς, οι πολεμιστές και οι επίτιμοι έμποροι είχαν το δικαίωμα να απολαύσουν την «τροφή των θεών». Οι Μάγιας έπιναν τη σοκολάτα τους πικρή με μπόλικα μπαχαρικά. Οι Αζτέκοι πρόσθεταν κόκκινες πιπεριές και βανίλια για να νοστιμίσουν το ρόφημα και να το κάνουν πιο απολαυστικό. Αυτό το πρωτόγονο ρόφημα κακάο έπαιζε πρωταγωνιστικό ρόλο σε σημαντικά θρησκευτικά γεγονότα και επετείους. Οι ιερείς την προσέφεραν σαν τάμα στους θεούς, ενώ μεγάλες ποσότητες καταναλώνονταν σε παγανιστικές τελετές και θυσίες.

Ο Χριστόφορος Κολόμβος ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος που ανακάλυψε τους καρπούς του κακαόδεντρου στο τέταρτο ταξίδι του στην Αμερική, το 1502. Δεν ήταν όμως ο Κολόμβος, αλλά ο συμπατριώτης του Φερδινάνδος Κορτές, που πρώτος συνειδητοποίησε την εμπορική διάσταση του κακαόδεντρου.

Το 1519 ο Κορτές έφτασε με ένα μικρό στόλο έντεκα πλοίων στην ακτή του Γιουκατάν. Διέσχισε την άγνωστη χώρα του Μεξικό, έκανε μια σειρά από νικηφόρες μάχες κατά των ιθαγενών και τελικά ανάγκασε το βασιλιά των Αζτέκων Μοντεζούμα να παραδοθεί μαζί με όλους τους θησαυρούς του. Στο παλάτι του έκπτωτου βασιλιά βρέθηκαν καρποί κακάο και ο Κορτές επιτέλους δοκίμασε το δυναμωτικό ρόφημά τους, με βανίλια και μέλι.

Σύμφωνα με το μύθο, ακούραστοι δρομείς έφερναν αδιάκοπα χιόνι από τα γύρω βουνά στο παλάτι του Μοντεζούμα, προκειμένου το ρόφημα για να σερβίρεται παγωμένο σε χρυσά κύπελλα. Ο Κορτές ενθουσιάστηκε τόσο, που με το πρώτο πλοίο που σάλπαρε για Ισπανία, έστειλε μαζί με τα τρόπαια των κατακτήσεών του μια μεγάλη ποσότητα κακαοβαλάνων, καθώς και τη συνταγή παρασκευής του ροφήματος.

Το νέκταρ των Τροπικών στα ευρωπαϊκά σοκολατοποτεία

Σύμφωνα με άλλο γνωστό μύθο, τη σοκολάτα στη βασιλική αυλή έφεραν Ισπανοί καθολικοί ιερείς. Το 1544, μοναχοί του τάγματος του άγιου Δομίνικου συνόδευσαν μια αποστολή ιθαγενών στην Ισπανία, προκειμένου να επισκεφτούν τον τότε Πρίγκιπα Φίλιππο. Οι υποτελείς έδωσαν στην εξοχότητά του να δοκιμάσει την πρώτη του θεϊκή σοκολάτα. Οι αριστοκρατικοί κύκλοι της Ισπανίας ξετρελάθηκαν με το νέο ρόφημα, το οποίο προσάρμοσαν στα ευρωπαϊκά γούστα προσθέτοντας ζάχαρη και κανέλα. Τον 17ο αιώνα στη Γαλλία το ρόφημα κακάο λέγεται ότι περιείχε: άνηθο, πιπερόριζα, μόσχο, άνθη πορτοκαλιάς, ροδόνερο, σαλέπι, βανίλια και ζάχαρη.

Σύσσωμη η Καθολική Εκκλησία της Ισπανίας κατανάλωνε σοκολάτα για ενέργεια, εκτιμώντας και με το παραπάνω τις θρεπτικές και «παλινορθωτικές» ιδιότητές της σε περίοδο εξοντωτικής νηστείας και προσευχής. Ακολούθησαν διαμάχες σχετικά με τη «νομιμότητα» κατανάλωσης σοκολάτας σε περίοδο νηστείας, έως ότου το 1600 η Καθολική Εκκλησία επέτρεψε στους πιστούς να την πίνουν σαν διαιτητικό υποκατάστατο.

Η Ισπανία κράτησε το μονοπώλιο στη σοκολάτα για πολλά χρόνια και μόνο οι πιο πλούσιοι και οι πιο «δικτυωμένοι» Ισπανοί ευγενείς και ιερωμένοι μπορούσαν να αντέξουν οικονομικώς την αγορά αυτού του εισαγόμενου προϊόντος πολυτελείας.

Η εξάπλωση της σοκολάτας, ένα ιστορικό και πολιτιστικό πανόραμα!

Σχεδόν 100 χρόνια χρειάστηκαν για να «κολλήσουν» και οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες τη μεταδοτική λατρεία για σοκολάτα. Κάποια στιγμή το ισπανικό μυστικό διέρρευσε και η σοκολάτα έγινε της μόδας. Πολλοί είναι οι μύθοι που συνοδεύουν την εξάπλωση του ροφήματος στις χώρες της Ευρώπης.

Στη Γαλλία λέγεται ότι η σοκολατοποσία ακολούθησε την πριγκίπισσα της Ισπανίας Άννα την Αυστριακή, όταν το 1615 παντρεύτηκε το Λουδοβίκο ΧΙΙΙ. Η Αγγλία γνώρισε τη σοκολάτα από τα χέρια πειρατών, οι οποίοι λήστευαν ισπανικά φορτία κακαοβάλανων. Το 1674 στο Λονδίνο άρχισαν να προσφέρονται τα πρώτα σοκολατένια γλυκά. Η Ιταλία, τέλος, έχει να ευχαριστήσει τη συμπαθή τάξη των εμπόρων, κάποιοι από τους οποίους κατάφεραν να αγοράσουν τη μυστική συνταγή του ροφήματος σε ένα επαγγελματικό ταξίδι τους στην Ισπανία.

Όποια και να είναι η αλήθεια, το ρόφημα της ελίτ ήρθε κοντά στο λαό με τη Βιομηχανική Επανάσταση. Στο τέλος του 17ου αιώνα η σοκολάτα κάνει την εμφάνισή της και στη Γερμανία. Το 1780 κατασκευάζεται στη Βαρκελώνη το πρώτο εργοστάσιο σοκολάτας και για πρώτη φορά παρασκευάζεται ρόφημα σοκολάτας βιομηχανικά. Από εκεί και πέρα η εξέλιξη της "τροφής των θεών" - ή θεόβρωμα (από τις λέξεις θεός και βρώση) όπως ονομάστηκε από τον Σουηδό βοτανολόγο Λινναίο (1707-1778) - είναι ραγδαία. Σ' ελάχιστο χρονικό διάστημα κατέκτησε με τις ανεκτίμητες ιδιότητές της, τις καρδιές μικρών και μεγάλων κι έγινε η αγαπημένη τροφή όλων μας.

Γράφει η Ucook Team